Mỡ tra ắc thắng hay mỡ bôi trơn phanh thắng, có tên tiếng Anh là “brake grease” hoặc “brake lubricant”. Loại mỡ này được thiết kế đặc biệt để sử dụng trong hệ thống phanh của xe ô tô. Thành phần của mỡ tra ắc thắng thường chứa khoảng 70-90% dầu gốc, 5-15% chất đặc biệt, 1-10% chất chống oxy hóa và chống ăn mòn, 1-5% chất làm đặc và 1-5% phụ gia. Tuy nhiên, một số loại mỡ có chứa tới 98% dầu gốc và một số loại khác chứa hơn 20% chất làm đặc.
Tác dụng của mỡ tra ắc thắng
Mỡ tra ắc thắng, mỡ bôi trơn phanh thắng có tác dụng bôi trơn và bảo vệ chống ăn mòn của các điểm khớp nối trong môi trường áp suất và nhiệt độ cao như hệ thống phanh xe. Sử dụng để giữ đai ốc và bu lông khỏi bị kẹt với nhau, cũng như giúp bảo vệ và ngăn ngừa rỉ sét. Mỡ tra ắc thắng được chế tạo đặc biệt, nó không giống với các chất bôi trơn sử dụng cho rô tuyn lái, rô tuyn trụ hay khớp các đăng. Mỡ tra ắc thắng nên được sử dụng ở các bộ phận trượt hoặc di chuyển của hệ thống phanh.
Một số lưu ý khi sử dụng mỡ tra ắc thắng
Trên phanh đĩa, các bộ phận bôi trơn bao gồm ắc suốt phanh, chốt trượt, các vị trí trượt của má phanh trên cùm phanh. Còn đối với phanh tang trống là điểm tì guốc phanh trên tấm dừng, đai ốc điều chỉnh hoặc dây cáp và mối nối của phanh tay.
Hãy chú ý không được để chất bôi trơn dính lên bề mặt bố phanh vì nó sẽ làm mất tác dụng phanh. Ngoài ra, dung dịch bôi trơn cũng được sử dụng khi lắp piston vào xi lanh hay cùm phanh. Nhiệt sinh ra do ma sát trong quá trình phanh nên một số bộ phận trong hệ thống bắt buộc phải được bôi trơn để đảm bảo chúng hoạt động bình thường.
Trong quá trình phanh thông thường, nhiệt độ cụm phanh trên các bánh trước của nhiều loại xe có thể lên tới hơn 200 ºC. Đôi khi còn cao hơn trong một số trường hợp nhất định như điều khiển xe trong khu vực nội thành, phải dừng đỗ nhiều lần hoặc trên các cung đường đồi núi, hoặc kéo móc hay lái xe tải nặng có lực quán tính lớn.
Ở nhiệt độ cao, hầu hết mỡ bôi trơn cho hệ thống khung gầm đều không thể giải nhiệt, dễ bị chảy hoặc cháy và biến chất, nếu sử dụng chúng cho hệ thống phanh thì bố phanh có thể bị hỏng do mỡ chảy ra làm phanh mất tác dụng.
Đó là lý do tại sao các chất bôi trơn cho hệ thống phanh được sản xuất riêng biệt với hàm lượng chất rắn cao nhằm tăng khả năng chịu nhiệt. Một lý do khác không nên sử dụng mỡ bôi trơn trong hệ thống gầm cho các bộ phận phanh là vì các sản phẩm này thường là sản phẩm từ dầu mỏ.
Các loại mỡ này không tương thích với các vật liệu sử dụng trong hệ thống phanh như cao su chắn bụi, cao su bảo vệ ắc suốt phanh, cuppen, do đó chi tiết này dễ dàng bị nở ra, vỡ và rò rỉ làm mất mát dầu phanh.
Các loại mỡ tra ắc thắng phổ biến
Loại 1: Dùng để bôi trơn các piston khi lắp vào xilanh chính và xilanh con, bôi trơn ắc suốt phanh khi lắp cùm phanh.
Loại mỡ này lý tưởng cho những vật liệu là cao su hay nhựa. Nó tương thích với tất cả các hợp chất cao su như nitrile, teflon, nylon và cao su tổng hợp khác. Chúng làm việc trong phạm vi nhiệt độ từ -40 ºC đến 204 ºC. Đây là chất bôi trơn “ướt” nên khả năng giữ bụi cao, do đó chúng chỉ thích hợp với việc bôi trơn ắc suốt phanh khi lắp cùm phanh và bôi trơn piston khi lắp vào xi lanh chính và xi lanh con. Loại này thường sử dụng polyalphaolefin (PAO) làm thành phần chính, có thể chịu được nhiệt độ lên đến 315ºC.
Loại 2: Dùng để bôi lên các bộ phận cơ khí khác như tấm sắt phía sau của má phanh, … Loại này thường có tỷ lệ phần trăm chất rắn cao còn gọi là mỡ tra ắc thắng.
Loại mỡ này chịu được nhiệt độ cao và được thiết kế để bảo vệ các chi tiết cơ khí lâu dài. Loại này có thể là sản phẩm tổng hợp hoặc silicon có hàm lượng chất rắn cao như moly hay graphite, chúng thường có dạng mỡ bôi hoặc dạng dán, khả năng chịu được nhiệt độ cao (lên tới 1315 ºC), không bốc hơi hay bị cháy theo thời gian và đặc biệt là chúng khá khô nên khả năng giữ bụi là rất ít.
Cách sử dụng mỡ tra ắc thắng
Chọn loại mỡ tra ắc thắng phù hợp với nhu cầu và hệ thống phanh của xe. Có 2 loại: loại dùng cho bề mặt trượt và dành cho các ổ đỡ và vòng bi
Làm loại các vết bận dầu mỡ, bụi bẩn và tạp chất trên các bộ phận phanh. Đảm bảo bề mặt sạch sẽ và khô ráo
Sử dụng cọ hoặc ống bơm mỡ để tra mỡ tra ắc thắng lên các bề mặt trượt hoặc các ổ đỡ và vòng bi, đảm bảo mỡ được phân bổ đồng đều và không bị dày
Lưu ý không áp dụng mỡ tra ắc thắng trực tiếp lên bề mặt phanh vì nó có thể làm giảm đi hiệu suất của phanh. Chỉ nên áp dụng mỡ tra ắc thắng lên các điểm khớp nối hoặc bộ phận di chuyển khác của hệ thống phanh.
Hãy luôn tuân thủ các hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất đối với bất kỳ loại chất bôi trơn phanh nào mà bạn chọn.
Chất bôi trơn phanh thắng cũng có thể được sử dụng để làm giảm sự rung động giữa má phanh đĩa và piston của cùm phanh. Không nên bôi vào giữa tấm lót và miếng đệm chống ồn.