Vòng bi bôi trơn bằng mỡ và những điều cần biết

Loại vòng bi được chọn để vận hành trong máy sẽ quyết định cách bảo dưỡng để kéo dài tuổi thọ thiết bị tối đa. Khi lắp đặt vòng bi, bạn phải biết loại và cấu hình cũng như yêu cầu bôi trơn của vòng bi trước khi vận hành. Tuy nhiên không phải ai cũng có đủ khả năng để biết được vòng bi nào được lắp đặt, đặc biệt là với thiết bị mới hoặc được chế tạo lại. Hiểu được loại vòng bi nào được lắp đặt và sắp được bôi trơn là một trong những vấn đề chính mà các chương trình bôi trơn phải đối mặt hiện nay. Thường thì điều này bị bỏ qua hoặc không được cân nhắc kỹ. vòng bi bôi trơn bằng mỡ là một thách thức lớn hơn vòng bi  bôi trơn bằng dầu, vì cấu hình có xu hướng tác động lớn hơn đến mỡ so với dầu.

Vòng bi bôi trơn bằng mỡ có các thông số nào?

Vòng bi bôi trơn bằng mỡ để được sử dụng đúng cách, trước tiên bạn phải biết một số thông tin chính bao gồm: Loại vòng bi, vòng bi có các tính năng thiết kế bổ sung hay không, có cần bôi trơn hay không, kích thước và tốc độ của vòng bi, cũng như vòng bi đó là vòng bi ban đầu hay đã được thay thế…

Nơi đầu tiên mà hầu hết mọi người tìm kiếm để tìm thông tin này là trong sách hướng dẫn bảo trì hoặc trên nhãn thiết bị. Nhiều sách hướng dẫn cung cấp tất cả các chi tiết cần thiết với chế độ xem nổ hoặc danh sách các bộ phận.

Vòng bi thường được liệt kê theo một bộ số chuẩn xác định tất cả các thông số cụ thể, cho phép đặt hàng vòng bi mới hoặc xác định hoạt động bôi trơn lại thích hợp.

Một xu hướng gần đây hơn là nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) cung cấp số hiệu chung hoặc tuyên bố vòng bi là độc quyền. Điều này yêu cầu người dùng cuối phải đặt hàng phụ tùng thay thế từ OEM hoặc gọi đến trung tâm kỹ thuật để có được thông tin cần thiết.

Ngoài các hướng dẫn bảo trì, thường có rất nhiều thông tin về máy móc. Loại vòng bi và dữ liệu vận hành có thể được liệt kê trên các tấm kim loại thường được gọi là “thẻ”.

Mặc dù những thứ này dễ tìm thấy hơn trên các thiết bị như vòng bi gối và động cơ điện, một số máy bơm, hộp số và máy nén cũng có thể có chúng. Mã viết tắt thường chỉ ra vòng bi nào đang được xác định trên nhãn. Mã này thường được liệt kê là ổ trục đầu (DE), ổ trục đầu không đầu (NDE) hoặc ổ trục đầu đối diện (ODE).

Chúng ta cũng có thể thấy vòng bi trong và ngoài hoặc đầu vào và đầu ra. Điều này đề cập đến vòng bi hỗ trợ trục thông qua thiết bị. Đầu truyền động của động cơ là mặt mà trục được ghép nối với thành phần. Mặt sau hoặc mặt quạt được biểu thị là đầu không truyền động. Do đó, mặt gần nhất với động cơ hoặc khớp nối là mặt truyền động hoặc trong, trong khi mặt còn lại là mặt không truyền động hoặc ngoài.

Các thông số vòng bi cơ bản của vòng bi như sau:

1. Kích thước vòng bi: Thường bao gồm đường kính trong (ID), đường kính ngoài (OD), và chiều rộng (W) của vòng bi. Kích thước này quyết định việc vòng bi có phù hợp với trục và thân máy hay không.
2. Tải trọng:
   Tải trọng động (C): Khả năng chịu lực khi vòng bi đang quay.
   Tải trọng tĩnh (Co): Khả năng chịu lực khi vòng bi ở trạng thái đứng yên.
3. Tốc độ quay tối đa: Cho biết tốc độ quay tối đa mà vòng bi có thể chịu đựng mà không bị hư hỏng do ma sát và nhiệt độ.
4. Độ chính xác (Cấp độ): Vòng bi có các cấp độ chính xác từ P0 (thấp nhất) đến P2 (cao nhất), ảnh hưởng đến độ mượt mà khi quay và ứng dụng trong các thiết bị yêu cầu độ chính xác cao.
5. Chất liệu và lớp phủ: Vòng bi có thể được làm từ thép, ceramic hoặc vật liệu khác, với các lớp bảo vệ chống bụi bẩn, nước, hoặc chịu được các môi trường khắc nghiệt.
6. Ký hiệu phụ: Bao gồm các mã ký hiệu như ZZ (tấm chắn bụi), 2RS (phớt cao su), C3 (khe hở lớn hơn tiêu chuẩn), giúp bổ sung thêm các đặc tính kỹ thuật của vòng bi.

Giải mã số vòng bi

Sau khi đã định vị được thẻ thiết bị và số vòng bi được mở ra, chúng ta sẽ thấy một loạt số và chữ cái. Mã này là chìa khóa để mở khóa loại vòng bi nào đang được sử dụng trong máy. Tùy thuộc vào nhà sản xuất, tuổi của máy và quốc gia nơi máy được sản xuất, mã có thể được hiển thị ở các định dạng khác nhau.

Có lẽ hệ thống được sử dụng rộng rãi nhất là hệ thống vòng bi SKF. Hệ thống này sử dụng mã số cho ký hiệu cơ bản của vòng bi. Mã này sẽ chứa nhiều chi tiết mà bạn quan tâm nhất, bao gồm loại con lăn, kích thước và cấu hình.

Một loạt các chữ cái hoặc số cũng sẽ chỉ định các tính năng độc đáo, chẳng hạn như việc sử dụng tấm chắn hoặc phớt và liệu có khoảng hở đặc biệt nào cho thành phần cụ thể này hay không. Tất cả thông tin này có thể là một mỏ vàng khi phát triển sáng kiến ​​về độ tin cậy, vì mỗi ổ trục sẽ hoạt động khác nhau và có thể yêu cầu các hoạt động bảo trì khác nhau.

Một ví dụ về số ổ trục ở định dạng này là 6203ZZ. Ký hiệu này cho biết ổ trục là ổ trục bi rãnh sâu, một dãy, dùng cho nhiệm vụ nhẹ với lỗ khoan 17 mm và được che chắn ở cả hai mặt.

Ký hiệu tiếp theo được gọi là hệ thống mã của Hiệp hội các nhà sản xuất vòng bi chống ma sát (AFBMA). Nó có các thành phần tương tự ở chỗ nó sử dụng hệ thống chữ số để chỉ kích thước và cấu hình của vòng bi. Mã bắt đầu bằng lỗ khoan của vòng bi, tiếp theo là loại, chiều rộng, đường kính ngoài và bất kỳ sửa đổi nào, chẳng hạn như phớt hoặc tấm chắn. Trong danh pháp này, vòng bi từ ví dụ trước sẽ được ký hiệu là 17BC02PP.

Cả hai hệ thống này, cùng với nhiều hệ thống khác, có thể được tham chiếu chéo với nhau. Các bảng đã xuất bản có sẵn để hỗ trợ bạn tra cứu thông tin chi tiết cho từng hệ thống. Nhà cung cấp phụ tùng của bạn cũng có thể giúp bạn kiểm tra thông tin này.

Nhìn chung, điều quan trọng nhất là xác định những con số này khi bạn thực hiện tính toán cho dữ liệu bôi trơn hoặc rung động. Chúng cũng có thể hữu ích khi thiết bị của bạn cần được sửa chữa và bạn muốn thay thế vòng bi có cùng kiểu hoặc loại.

Giải thích:

62: Mã dãy vòng bi: vòng bi rãnh sâu 1 hàng có loạt kích thước 02.
03: Số lỗ đường kính: đường kính lỗ danh định 17mm.
ZZ: Mã lớp chặn: chặn cả hai mặt.
C2: Mã khe hở bên trong: Khe hở C2.

Hướng dẫn xây dựng lại và sửa chữa

Tùy thuộc vào loại thiết bị, bạn có thể chọn thực hiện việc xây dựng lại tại nhà máy. Điều này có thể giúp kiểm soát tốt hơn các bộ phận thay thế được chọn và lắp đặt trước khi máy được đưa trở lại hoạt động, điều này đặc biệt quan trọng khi thay thế vòng bi. Mặc dù vòng bi có cùng kích thước thường được đưa trở lại hoạt động, nhưng cấu hình của vòng bi có thể thay đổi. Sử dụng vòng bi khác với loại được liệt kê trên nhãn thiết bị có thể dẫn đến hỏng hóc do bảo trì.

Một ví dụ về điều này là chuyển từ vòng bi phải được tra mỡ định kỳ sang vòng bi được bịt kín và không nên tra mỡ. Nếu vòng bi được bịt kín này được lắp đặt và không có dấu hiệu nào cho thấy hiện tại nó là vòng bi không cần bảo dưỡng, ai đó có thể tra mỡ vào vỏ ổ trục và tạo áp suất trong khoang, ép mỡ vào những nơi không nên có.

Theo thời gian, mỡ có thể tích tụ và gây ra hỏng hóc hoặc góp phần vào cơ chế hỏng hóc do nhiệt độ hoặc lực cản tăng lên. Do đó, bất cứ khi nào vòng bi thay thế không giống với vòng bi được lắp đặt ban đầu, cần phải ghi lại chính xác điều này trong hệ thống quản lý bảo trì máy tính (CMMS) hoặc trên thiết bị.

Khi sửa chữa được thực hiện bởi một công ty bên ngoài, cần cung cấp tài liệu nêu chi tiết vòng bi nào đã được thay thế và những gì hiện có trong máy. Nhiều công ty sửa chữa cũng có thể tạo thẻ thiết bị mới để thông tin trên thẻ có thể được cập nhật và chính xác.

Nếu không, phải thêm một thẻ bổ sung vào máy để ghi rõ máy đã được xây dựng lại và cung cấp một bản tóm tắt về những gì đã được thực hiện hoặc nơi tìm thông tin liên quan đến việc xây dựng lại. Làm việc với đơn vị sửa chữa để tạo ra một quy trình hiệu quả để thực hiện và ghi lại từng lần xây dựng lại sẽ là chìa khóa để biết những bộ phận thay thế nào đã được lắp đặt trong thiết bị của bạn.

Mặc dù việc thay đổi một số vòng bi hoặc cấu hình của chúng có thể mang lại một số cải tiến, nhưng nếu được thực hiện riêng lẻ mà không phổ biến thông tin cho các bộ phận còn lại của tổ chức thì có thể gây ra sự cố cho máy.

Các bộ phận thay thế phải được ghi lại trong lệnh làm việc và được ghi lại trong CMMS. Mặc dù chúng ta có thể không muốn cập nhật danh mục vật liệu cho một thiết bị nếu không thể sử dụng các bộ phận gốc, nhưng ít nhất cũng phải có một số ghi chú về việc một bộ phận có thay đổi hay không và tại sao. Điều này đòi hỏi sự phối hợp thường xuyên cộng với sự tỉ mỉ, chuyên cần của tất cả các bên liên quan.

Cuối cùng, nếu thay vòng bi bằng vòng bi không cần bôi trơn lại định kỳ, chúng ta có thể đảm bảo việc bôi trơn sẽ không gây ra vấn đề bằng cách thay thế các phụ kiện bôi trơn. Điều này có thể thực hiện được trong quá trình xây dựng lại và sẽ bao gồm việc tháo phụ kiện hiện tại và thay thế bằng một nút chặn. Điều này không chỉ làm giảm nguy cơ ai đó bôi mỡ vào những nơi không cần thiết mà còn có thể được sử dụng bởi cả nhóm nội bộ và nhóm hợp đồng.

Kết luận

Chúng ta cần trang bị kiến thức, chú ý và nỗ lực thì sẽ không phải trò đoán mò để biết loại vòng bi nào đang được sử dụng trong máy. Trau dồi kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm cũng như thực hành trên tất cả các vòng bi trong nhà máy của mính, bạn có thể mở khóa một loạt thông tin rộng lớn để cải thiện chương trình bôi trơn cũng như độ tin cậy tổng thể của hệ thống bôi trơn trong nhà máy.